Waardoor stegen de energieprijzen?
Het is u ongetwijfeld niet ontgaan: de energietarieven stegen fors. Zelfs zo fors dat de stroom- en gasprijzen het hoogste niveau bereikten in twintig jaar. Europa kampt met een tekort aan gas. Wat waren hiervan de oorzaken? We zetten meerdere factoren voor u op een rij:
Vraag naar energie stijgt
De economie trekt sneller aan dan verwacht. Na de coronacrisis is de vraag naar energie, en met name gas, weer op hetzelfde niveau als voorheen. De productie blijft echter achter. Hierdoor ontstaat een grote druk op de wereldwijde gasprijzen.
Temperatuur
De eerste helft van 2021 was koud, resulterend in het slinken van de gasvoorraden. Andere jaren herstelden we deze voorraden in de zomermaanden. Door de wereldwijde hoge vraag naar energie bleef dit echter achter.
Bovendien was het niet alleen koud, maar ook minder zonnig en stond er weinig wind. De opwekking van duurzame energie bleef daardoor eveneens achter, opnieuw resulterend in een stijgende vraag naar gas. Conclusie: gas is schaars, en dat terwijl de wintermaanden alweer bijna voor de deur staan.
Lagere aanvoer
Met het dichtdraaien van de gaskraan in Groningen zijn we afhankelijker van gasimport. Gepland en ongepland onderhoud zorgden deze zomer voor minder gasimport vanuit Noorwegen en het Verenigd Koninkrijk. Daarnaast is veel vloeibaar gas (LNG) dat we gewoonlijk per schip naar Europa importeren naar Azië gegaan. In veel Aziatische landen lag de vraag naar gas namelijk nóg hoger, en zijn ze bereid meer te betalen.
Ook konden we minder terugvallen op de aanvoer van gas uit Rusland dan voorgaande jaren. De omstreden gaspijplijn Nordstream 2, die via de Oostzee gastoevoer vanuit Rusland naar Europa moet bevorderen, is technisch klaar maar nog niet gecertificeerd door Europese autoriteiten.
Inmiddels is de prijsstijging afgezwakt nadat president Poetin het staatsbedrijf Gazprom de opdracht gaf om de gasvoorraden van Europa aan te vullen. Desondanks zijn de prijzen nog ongekend hoog.
Hoe zit het dan met stroom?
De stijging van de gas- en stroomprijzen gaan hand in hand. Gascentrales voorzien nog altijd veel in de opwek van stroom. In Nederland, en andere Europese landen, sloten meer kolencentrales om de CO2-uitstoot te beperken. Als gevolg hiervan raakt de energiesector afhankelijker van gas, vooral in de uren dat de opwekking van zonne- of windenergie laag ligt.
Door de afhankelijkheid gas zijn ook de tarieven van stroom naar recordhoogtes gestegen. Zelfs naar het hoogste niveau sinds de liberalisering van de energiemarkt. Het is met name de combinatie van de gasschaarste met de winter in aantocht, die leidt tot onzekerheid. En die onzekerheid leidt juist tot hogere tarieven.
Maatregelen van de overheid
Het kabinet verzacht de gevolgen van de stijgende energietarieven door de energiebelasting te verlagen. Daarvoor trekt het zo’n 3,2 miljard euro uit: 0,5 miljard voor de compensatie van het MKB en 2,7 miljard voor huishoudens. De belastingverlaging is vanaf 1 januari 2022 ingegaan. Verder belooft het kabinet de situatie nauwlettend in de gaten te houden.